Artykuł pochodzi z jedniodniówki harcerskiej z 1917 roku i jest przedstawieniem historii początków harcerstwa w Polsce. Język może być niekiedy archaiczny ale jest zrozumiały dla współczesnej polszczyzny.
Pierwsze drużyny skautowe w Królestwie Polskim powstały w r. 1911, jako ściśle zakonspirowane organizacje młodzieżyszkolnej. Pomimo czujności policji rosyjskiej, która od czasu do czasu trafiała na trop organizacji i wyrywała z szeregów skautowych najwybitniejsze jednostki, karząc je więzieniem lub wygnaniem, idea trwała i rozwijała się tak szybko i pomyślnie, że w następnym roku już w większości miast Królestwa istniały koła skautowe, w których młodzież, pracując nad równomiernym rozwojem, zarówno swych sił fizycznych, jak moralnych, zaprawiała się do przyszłej służby obywatelskiej pod hasłem: Ojczyzna, Nauka, Cnota.
Wybuch wojny, a wraz z nim wzmożone represje i podejrzliwość rządu rosyjskiego, trudności techniczne w organizowaniu wycieczek i zebrań, wreszcie odpływ starszych wiekiem
skautów do Legjonów – wszystko to hamująco wpłynęło na rozwój skautingu. W r. 1915, po usunięciu się Rosjan z Królestwa i po ulegalizowaniu skautingu już pod nazwą harcerstwa zaczyna
się jago wzrost ponowny.
Ujawnienie działalności harcerstwa, miało olbrzymie znaczenie dla ruchu. Dopiero, wydobyte z podziemi na światło dzienne, znalazło harcerstwo właściwe dla siebie warunki rozwoju. Żadna może idea bardziej nie potrzebuje jawności i wolności, niż harcerstwo. Konieczność konspiracji, wraz z całym aparatem środków niezbędnych do zmylenia czujności policji, z jednej strony, znajdowała się w przeciwieństwie z obowiązkiem prawdomówności harcerstwa, które wie, że czyni dobrze, więc nie ma potrzeby czynów swych ukrywać ani wypierać się, z drugiej strony, utrudniała do najwyższego stopnia musztrę, wycieczki i propagandę. To też wraz z pęknięciem obręczy politycznej, zamykającej ruch w ramach konspiracji, idea harcerstwa rozlała się szeroką falą po kraju, i zataczając co raz dalsze kręgi, obejmowała prócz młodzieży szkolnej, także młodzież rolniczą i rzemieślniczą.
Starodawne hasło: „praca u podstaw” znalazło w harcerstwie swe ucieleśnienie. Wiele bowiem treści zawiera w sobie wyraz: podstawa.
Podstawą działalności człowieka jest jego charakter. Praca u podstaw — to praca nad charakterem. Organizacje harcerskie są przede wszystkiem szkołą charakterów. Charakter jest granitową podstawą, z której wyrastają wszystkie czyny harcerza, na której buduje się jego światopogląd, orjentacja życiowa i obowiązki
społeczne.
Podstawą narodu są szerokie warstwy ludowe. Wszystkich bez względu na stan, chce harcerstwo przyciągnąć do siebie.
Bogacz, czy biedak, wieśniak, czy mieszczanin, każdy jest równy, do każdego harcerz przyjaźnie wyciągnie rękę, w każdym z radością powita druha.
Podstawą przyszłości społeczeństwa jest młodzież, dzieci. Społeczeństwo będzie tem, co oni z niego uczynią; te ideały będą mu przyświecały, które oni wniosą; życie będzie takie, jakie oni stworzą. Od dziecka przeto zaprawia się harcerz do zrozumienia życia i swojej w niem roli; nie szuka w niem nadzwyczajności, lecz w szarej codzienności znajduje pole do pracy i możność spełnienia obowiązku i ofiarnego czynu. Nie pragnie za to nagrody, nie dąży do rozgłosu. Co czyni, czyni, gdyż tak trzeba, gdyż tak honor harcerski nakazuje.
W przyrzeczeniu, które harcerz składa, wstępując do organizacji, jest wymieniony obowiązek poszanowania prawa harcerskiego. Harcerz szanuje zwierzchników swoich i spełnia ich wolę. Organizacja i dyscyplina harcerska jest zbliżona do wojskowej, lecz jakże z ducha odmienna! Żołnierz to kółko w maszynie, harcerz-to człowiek, to jednostka świadoma. Harcerz umie pracować zbiorowo, bo tego wymaga życie w społeczeństwie, ale w tej pracy jest świadomym, twórczym czynnikiem
Harcerz umie czynić wiele rzeczy, które mogą przydać się w życiu, ale specjalnością jego jest to, do czego najbardziej czujesię uzdolniony, co najwięcej miłuje. Harcerstwo przeto nie zabija indywidualności, lecz przeciwnie, potęguje je i spotęgowane koordynuje do wspólnego zbiorowego czynu. Indywidualność i karność, obowiązki względem siebie i obowiązki względem innych, pracę i zabawę wszystko to splata harcerz, jak ogrodnik różne kwiaty w bukiet, w jedną harmonijną całość.
Związek Harcerstwa Polskiego. 1 Męska Drużyna Harcerska im. Adama Żeromskiego (Sejny)
Sejny (woj. podlaskie)
Idea harcerstwa powstała w Anglji. Przeniesiona jednak na grunt polski, wchłonęła szybko pierwiastki rodzime, i dziś harcerstwo nasze jest polskiem nie tylko z imienia i narodowości członków, lecz z ducha i treści.
Harcerstwo polskie ma już pewną, choć niewielką literaturę. Istnieją nawet obecnie w Królestwie dwa pisma perjodyczne, które idei harcerstwa służą. Są to: ,Harcerz” i „Harcmistrz”
wydawane w Warszawie. Lecz społeczeństwo polskie zna swych harcerzy nie z pism i nie z książek, zna je bezpośrednio: patrzy z dumą, jak krokiem żołnierskim mijają ulice,
jak się rozkładają obozem za miastem, widzi ich popisy gimnastyczne, zna ich cenną i niezmordowaną pracę utrzymywania
porządku podczas obchodów narodowych, ale to nie wszystko.
Harcerz nie tylko wykonywa swój program z obowiązków harcerskich, lecz umie myśleć i patrzeć. Nie darmo uczą go sztuki patrzenia. Harcerz widzi nie tylko to, co na drodze pochodu
ma przed oczami, lecz patrzy w głąb i umie stąd wyprowadzać wnioski. Główne tylko wytyczne daje mu kodeks harcerski,
resztę buduje samodzielnie.
Dusza więc harcerska, jest jak żyzna niwa; na którą rzucone ziarno w kłos, pełen świeżych, zdrowych ziaren się rozwija.
Soków odżywczych dostarcza samo życie. Ono nasuwa nowe zagadnienie, harcerz je rozstrzyga i tworzy nowe poglądy, nowe ideały…